کلیات ریفلاکس و ریفلاکس پنهان
ریفلاکس یک پروسه فیزیولوژیک در شیرخواران و کودکان می باشد. در کودکان نرمال بسیاری از اپیزودهای ریفلاکس گذرا و قابل مشاهده نیستند.وقتی مکانیسم های محافظتی بدن در مقابل ریفلاکس ناکامل باشد بیماری ریفلاکس یا GERD بروز می کند.
مکانیسم اصلی ریفلاکسTLESR می باشد و این مسئله در افراد بزرگسال تا ۶ بار در ساعت رخ می دهد مخصوصاً بعد از اتساع معده در هنگام غذا خوردن و موارد مشابه رخ می دهد.پس ریفلاکس فیزیولوژیک بعد از غذا میتواند در تمام سنین رخ دهد و یک مسئله نرمال محسوب می گردد.
❓چه زمانی ریفلاکس بیماری محسوب می گردد؟
در مواردی که علائم بیماری ایجاد کند همانند ازوفاژیت معمولی یا ازوفاژیت بارت و یا علائم سیستمیک ایجاد نماید مثل نارسائی رشد و یا اینکه مشکلات سابجکتیو ایجاد کند مانند سوزش سر معده و استفراغ در حدی بیش از موارد معمول.مکانیسم های دفاعی در ریفلاکس متعدد می باشند ودسته ای از این مکانیسم ها مربوط به راه های هوایی می باشند لذا اپیزودهای گذرای آپنه در ریفلاکس معمولا رخ می دهد.
در کودکان عوارض ریفلاکس عبارتند از ازوفاژیت, مخصوصا بارت, خونریزی , تنگی و خیلی به ندرت آدنوکارسینوما.
شیوع ریفلاکس بدون علامت تا بیش از 40 درصد در کودکان گزارش شده است. (Holbrook JT, Wise RA, Gold BD).
درحقیقت ریفلاکس آشکار و قابل مشاهده , به دو دسته تقسیم میگردد:
گاهی همان رگورژیتاسیون
یا spitting up می باشد که مقوله ای نرمال و بدون عوارض بوده به این
کودکان happy sitter گفته می شود و نیاز به درمانی ندارد. در بقیه موارد این ریفلاکس آشکار باید از استفراغ افتراق داده شود زیرا علل استفراغ با ریفلاکس متفاوت است. در حالی که پاتوفیزیولوژی ریفلاکس عمدتا مربوط به سیستم گوارشی است ولی علل استفراغ در بسیاری از موارد خارج گوارشی است.
ریفلاکس بدون علامت و یا ریفلاکس پنهان نیز به دو دسته تقسیم می گردد. در عمده موارد ریفلاکس، فیزیولوژیک است که هیچ علائم و عوارضی ندارد و درمانی هم نمی خواهد.
در دسته دوم مواردی است که ریفلاکس پنهان در ارگانهای مختلف و تظاهرات دیگری دارد که اینها عبارتند از:
1- علائم سیستمیک: بیقراری , گریه مداوم , رد تغذیه و شیر یا refuse feeding .
2- کاهش رشد , FTT
3- آنمی
4- علائم مربوط به سیستم تنفسی: پنومونی مکرر, آسم, سرفه مزمن , خشونت صدا, و احساس گلوبوس , سینوزیت , اوتیت مدیا
5- ضایعات دندانی
6- علائم مشابه کولیک
7- سندرم سندیفر
8- و Acute life-threatening events (ALTE)
در موارد فوق درمان ریفلاکس توصیه میشود که مبحث درمان , نکات مهم و چالش برانگیز زیادی دارد.
✍آقای دکتر محمد سبحانی (فوق تخصص گوارش کودکان)
مدیریت تب بدون علایم موضعی در کودکان زیر 3 سال
بیشترین علت تب بدون علایم موضعی در کودکان زیر 3 سال را ویروسها تشکیل میدهند، البته در سنین پایینتر احتمال موارد جدی باکتریال بیشتر میباشد (احتمال باکترمی در تب بدون کانون با حال عمومی کاملا خوب در نوزادان حدود 7 درصد، یک تا 3 ماهگی حدود 5 درصد و در کودکان بالای 3 ماهه ای که واکسیناسیون پنوموکوک و هموفیلوس را دریافت کرده باشند حدود نیم درصد است).
تمامی کودکانی که توکسیک بنظر می رسند، بلافاصله در بیمارستان بستری شده وتحت بررسیهای آزمایشگاهی ودرمان مناسب آنتی بیوتیکی قرار میگیرند. کودکانی که حال عمومی خوبی داشته و کاملا سرحال بنظر میرسند را میتوان جهت مدیریت بهینه، به دو دسته زیر 3 ماه و 3 ماه تا 3 سال تقسیم نمود (بعضی رفرانسها این کودکان زیر سه ماه را بدو دسته زیر یک ماه و یک تا سه ماه تقسیم میکنند ولی با توجه به امکانات موجود در اغلب مراکز، عملا مدیریت هردو گروه مشابه هم خواهد بود).
کودکان زیر 3 ماه (سرحال و با حال عمومی خوب):
این کودکان بلافاصله به بیمارستان ارجاع شده و تحت آزمایشات کشت خون و ادرار،
آنالیز ادراری، ESR,CRP,CBC diff و گاها بررسی مایع مغزی نخایی قرار میگیرند و همچنین برایشان آنتی بیوتیک مناسب وریدی شروع میگردد.
کودکان 3 ماه تا 3 سال ( سرحال و با حال عمومی خوب):
1- تب پایین (تا 38 . 5 درجه آگزیلاری):
پس از گرفتن شرح حال و معاینه دقیق توصیه بر این است که با توجه به احتمال بسیار بالای ویروسی بودن علت تب، بیمار بصورت سرپایی بدون هیچ مداخله آزمایشگاهی و یا آنتی بیوتیکی پیگیری شود. باید به والدین تاکید گردد؛ در صورت تداوم تب بعد 24 ساعت و یا افزایش تب بیش از 38.5 آگزیلاری یا تغییر وضعیت بالینی و بدحال شدن کودک باید بلافاصله مجددا آورده شود.
2- تب بالا ( بالاتر از 38.5 آگزیلاری)
پس از گرفتن شرح حال و معاینه دقیق توصیه بر این است که بررسیهای آزمایشگاهی (کشت خون و ادرار، آنالیز ادراری، CBC و ESR و CRP ) بصورت سرپایی درخواست شده و براساس این آزمایشات، بیمار مدیریت شود. بندرت در برخی شرایط خصوصا در صورت وجود لکوسیتوز بالای 15 هزار، یک دوز سفتریاکسون عضلانی نیز به بیمار تجویز میشود. در هر صورت کودک بعد از 24 ساعت مجددا ویزیت و ارزیابی میگردد. باید به والدین کودک تاکید کرد که در صورت تغییر وضعیت بالینی و بدحال شدن باید جهت بستری و دریافت درمانهای لازم وریدی بلافاصله به بیمارستان مراجعه نمایند.
✍آقای دکتر مجتبی کمالی اقدم (فوق تخصص عفونی کودکان)